ورزش از جمله علومي است كه ويژگي‌هاي علمي آن در ابعاد مختلف جامعه، به ويژه بعد فرهنگي و اجتماعي بسيار روشن و آشكار است.
همچنين در بهداشت و سلامت جسم و روح، ايجاد نشاط، افزايش قابليت‌هاي كاربردي ماهيچه‌ها و عضلات در هنگام انجام كارها نقش كارسازي دارد.
به همين جهت است كه كشورهاي مختلف، جايگاه ويژه‌اي براي تربيت بدني و ورزش قائل هستند و سازمان‌هاي گوناگوني را براي گسترش آن ايجاد كرده‌اند.
تربيت بدني و اهداف آن در دبستان
در جامعه ما تربيت بدني بيشتر بر هدف‌هاي ارزشمند انساني تأكيد دارد كه منظور از آن همان پرورش فكر و جسم در جهت رشد و تكامل ارزشهاي انساني و آموختن رفتارهاي مطلوب فردي و اجتماعي است.
از آنجا كه معلومات و مهارت‌هاي مختلف انسان، جنبه اكتسابي دارد، براي به فعليت درآوردن استعدادهاي خود لازم است به آموزش و تمرين بپردازد. بنابراين اهميت تربيت بدني و ورزش در آمادگي براي رسيدن به كمال والاي انساني غيرقابل انكار است.
اهداف اصلي تربيت بدني را مي‌توان به سه دسته تقسيم كرد:
1-هدف‌هاي جسماني:
-تقويت قواي عمومي بدن
-ايجاد هماهنگي بين اعصاب و عضلات
-ايجاد سرعت و مهارت در واكنش‌هاي عضلاني
-ايجاد استقامت در برابر فشارهاي جسمي
-ازدياد نيروي بدني
-اصلاح و توان‌بخشي و جبران نقايص بدني
2-هدف‌هاي رواني:
-كشف خويشتن از نظر استعدادهاي نهفته بدني – رواني
-تربيت شخصيت و پرورش روحيه همياري
-برانگيختن فرد براي تحرك و پيشگيري از خمودگي
-برقراري تعادل رواني و احساس نيرومندي
3-هدف‌هاي اجتماعي:
-پرورش حس احترام به قوانين گروهي و اجتماعي
-پرورش توان مديريت و تصميم‌گيري
-پرورش احساس نوعدوستي و جوانمردي
-پرورش نيروي بدني – رواني مورد نياز جامعه
-پرورش روحيه ايثار و از خودگذشتگي
-پيشگيري از سرايت بيماري‌ها و برخي از آسيب‌هاي اجتماع
بازی كودك در دبستان
در دوره دبستان، تربيت و تقويت كودك از طريق بازي، امري ضروري است. يكي از موثرترين وسيله‌ها براي رسيدن به وضع مطلوب در تربيت بدني و ورزش دوره ابتدايي، بازي است.
كودكاني كه بين 7 تا 12 سالگي در مرحله دبستاني مي‌گذرانند، تمايل زيادي دارند كه به صورت گروهي بازي كنند.
در اين دوره، بازي نقش بسيار مهمي در رشد كودك دارد. فعاليت و جنب و جوش كودك در دوره دبستان بسيار زياد است. كودك به اقتضاي رشد ذهني و حواس خود در اين مرحله قادر است مسائل و حقايق بيشتري را نسبت به دوره‌هاي قبل درك كند و به قول برخي از صاحب‌نظران، فعاليتهاي كودكان كه اغلب به شكل بازي در مي‌آيند، كليد حقيقي رشد و تكامل همه جانبه آنها است.
يادگيري از طريق انجام دادن و بازي كردن مي‌تواند كاملا در اين مرحله تحقق يابد. بازي كودك دبستاني مي‌تواند با بسياري از مطالب خواندني و نوشتني همراه باشد. بازي و تمرين بدني براي كودكان يك امر طبيعي است.
بازي همواره با انگيزه‌هايي همراه است كه كودك را تحريك مي‌كند تا اعضاي گوناگون، حواس و ذهن خود را به كار اندازد و همين به كار بردن، موجب رشد و تربيت اومي‌شود.
بازي درست و به موقع مي‌تواند خجالت، ترس و پرخاشگري كودكان را از بين ببرد و به نحو موثري از حساسيت و نگراني آنها بكاهد.
كودك از طريق بازي كردن، احساسات خود را بيان مي‌كند و ترس‌ها و نگراني‌هاي خود را ابراز مي‌دارد و گاه مسائل و مشكلات خود را حل مي‌كند.
بازي از آن جا كه در رشد همه جانبه كودكان دبستاني نقش بسيار مهمي دارد، بايد بيش از پيش مورد توجه مربيان و معلمان قرار گيرد.
برنامه‌ريزي درس تربيت بدني
برنامه‌ريزي درس تربيت بدني و ورزش در دبستان بايد به گونه‌اي صورت گيرد كه فقط به رشد و تكامل قواي جسماني محدود نشود بايد تمامي ابعاد شخصيت كودك اعم از عاطفي، رواني، اجتماعي و غيره را در برگيرد.
تربيت بدني و ورزش يكي از دروس اصلي در دوره ابتدايي است كه اگر به درستي براي آن برنامه‌ريزي شود، دانش‌آموزان را در يادگيري تمامي دروس ياري مي‌دهد و زمينه تحقق اهداف كلي آموزش و پرورش را فراهم مي‌كند. تربيت بدني بايد بتواند از طريق فعاليتهاي جسماني و تمرين‌ها و ورزش‌هاي مختلف، رشد و توسعه قواي بدني، توانايي‌ها و استعدادهاي ذهني، عاطفي و اجتماعي دانش‌آموزان را تسهيل كند. درس تربيت بدني و ورزش هرگز نبايد به عنوان يكي از دروس حاشيه‌اي يا ضميمه در دوره دبستان تلقي شود.
مربيان و معلمان ورزش در دوره ابتدايي بايد موارد مربوط به آمادگي جسماني را به گونه‌اي عرضه كنند كه دانش‌آموزان تشويق شوند تمرين‌ها و فعاليتهاي جسمي را حتي در خارج از مدرسه هم انجام دهند.
زيرا يكي از اهداف مهم و دراز مدت تربيت بدني، حفظ و نگهداري حد مطلوب آمادگي جسماني دانش‌آموزان در سال‌هاي آينده است.
مراحل فعاليتهاي تربيت بدني در دبستان
فعاليتهاي تربيت بدني در دوره دبستان را مي‌توان به سه مرحله اساسي تقسيم كرد:
1-فعاليتهاي قبل از 8 سالگي
(مهارت‌هاي بنيادي):
در دوره پيش‌دبستاني و اوايل دوره دبستان، كسب توانايي‌ها و مهارت‌هاي اساسي در حركات جابه‌جايي بسيار مورد توجه است.
زيرا افزايش و توسعه اين نوع حركات، اين توان را به كودك مي‌دهد تا ياد بگيرد كه چگونه به درستي راه برود، بدود، بپرد و پرتاب و دريافت كند و حركاتي مانند آن را انجام دهد.
والدين و مربيان بايد باايجاد زمينه‌هاي مناسب و امكانات كافي، كودكان را به انجام بازي‌ها و فعاليتهاي مختلف ورزشي، براي كسب انواع مهارت‌ها و فعاليتهاي بدني وا دارند.
2-فعاليتهاي 8 تا 10 سالگي(مهارت‌هايابتدايي ورزش): در اين سنين معلم بايد بر اجراي حركاتي تأكيد كند كه نياز به دقت و مهارت بيشتري دارند. آموزش حركات ورزشي در اين مرحله بايد به گونه‌اي باشد كه دانش‌آموزان حركات ورزشي را كم‌كم با مهارت‌هاي ورزشي هماهنگ كنند. براي تحقق اين كار معلم مي‌تواند شكل ساده‌اي از واليبال كه در آن تركيبي از مهارت‌هاي بنيادي مانند دويدن، پريدن، ضربه‌زدن، پرتاب و دريافت كردن وجود دارد، به دانش‌آموزان آموزش دهد. البته معلم براي انجام اين كار بايد نيازها و علاقه‌هاي دانش‌آموزان و همچنين امكانات موجود در مدرسه را هم در نظر بگيرد.
3-فعاليتهاي 10 تا 12 سالگي (مهارت‌هاي ورزشي): مهارت‌هاي ورزشي در سال‌هاي آخر دبستان آموزش داده ميشود. زيرا در اين سنين كودك از نظر جسمي، ذهني، عاطفي و رواني آمادگي بيشتري پيدا كرده است و مي‌تواند آموزش‌ها و تمرين‌هاي ورزشي را جدي‌تر و بهتر اجرا كند.
البته معلم بايد براي ايجاد مهارت مناسب در اين سنين، تمرين‌هاي بيشتر و طولاني‌تري را در نظر بگيرد، فعاليتهاي شديد و آرام را به طور متناوب قرار دهد، از برگزاري فعاليتهاي مسابقه‌اي شديد بپرهيزد و بر جنبه‌هاي انساني ورزش، خصوصيات خوب اخلاقي و حس گروهي تأكيد كند.
اردوهاي ورزشي و تفريحي
در دبستان، اردوهاي تفريحي و ورزشي كوتاه مدت روزانه يا ساعتي كه با تلاش معلم در مكان‌هاي معيني برگزار ميشود، مي‌تواند علاوه بر افزايش مهارت، حركات و فعاليتهاي ورزشي دانش‌آموزان، در رشد و تكامل ذهني، عاطفي، رواني و اجتماعي آنها بسيار مؤثر باشد.
معلم بايد محل مناسب براي برگزاري اردو انتخاب كند، وسايل و امكانات مورد نياز را به خوبي پيش‌بيني كند تا دانش‌آموزان به راحتي بتوانند فعاليتهاي ورزشي خود را انجام دهند.
در برخي مواقع معلم مي‌تواند دانش‌آموزان را به گروه‌هاي مختلفي تقسيم كند تا با يكديگر به رقابت سالم بپردازند.
در اردوهاي تفريحي و ورزشي، دانش‌آموزان ضمن انجام فعاليتهاي ورزشي، روابط و دادوستدهاي اجتماعي خود را توسعه مي‌دهند و با زندگي جمعي و فعاليتهاي گروهي آشنا مي‌شوند.
بنابراين معلم بايد در طول سال تحصيلي و در موقعيت‌هاي مناسب، با برگزاري اردوهاي تفريحي و ورزشي براي دانش‌آموزان، زمينه رشد و تكامل بدني، ذهني و اجتماعي آنها را فراهم كند.
البته بهتر است كه معلم بيشتر از اردوهاي كوتاه مدت ساعتي استفاده كند. زيرا روزانه نياز به تجهيزات و امكانات بيشتري دارند.
نظرات شما عزیزان:
